Azerbaycan ve Ermenistan liderleri, 8 Ağustos’ta Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump’ın arabuluculuğunda bir barış anlaşması imzaladı. Anlaşma, Zengezur Koridoru’nun hayata geçirilmesini öngörüyor ve işletmesini 99 yıllığına ABD’ye devrediyor.
Koridor, Azerbaycan’ın ana topraklarını Nahçıvan’a ve oradan Türkiye’ye bağlayacak. Bugün temeli atılan Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu demiryolu hattının 2029’a kadar tamamlanması planlanıyor. Hat, yıllık 5,5 milyon yolcu ve 15 milyon ton yük taşıma kapasitesine sahip olacak; 5 tünel, 19 aç-kapa tüneli, 3 viyadük, 10 köprü, 144 alt geçit ve 27 üst geçit ile 480 menfez bulunacak.
ABD ile yapılan anlaşma sonrası koridor “Trump Route for International Peace and Prosperity (TRIPP)” yani “Trump Yolu” olarak adlandırıldı. Koridor, bölgesel ticareti, enerji naklini ve ulaşımı kolaylaştırmayı hedefliyor. 2020 ateşkes anlaşmasının 9. maddesinde öngörülen koridor, demiryolu, boru hattı ve fiber optik altyapılarıyla bölgesel entegrasyonu destekliyor.
Zengezur Koridoru, Azerbaycan’ı Nahçıvan’a ve Türkiye’ye bağlayarak Hazar’dan Akdeniz’e uzanan Orta Koridor’un tamamlayıcısı olacak. Dünya Bankası, koridorun 2027’ye kadar yıllık 50-100 milyar dolarlık ticaret yaratabileceğini, transit sürelerini 12-15 gün kısaltacağını öngörüyor.
Türkiye açısından koridor, Orta Asya’ya doğrudan bağlantı sağlayarak lojistik maliyetleri düşürecek ve Doğu-Güneydoğu Anadolu’da ekonomik canlanmayı destekleyecek. Ulaştırma Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, hat sayesinde Türkiye-Azerbaycan demiryolu bağlantısının güçleneceğini, üretim potansiyelinin dış pazarlara daha hızlı ulaşacağını belirtti.
Jeopolitik açıdan ABD, koridoru kontrol ederek Kafkaslar’daki nüfuzunu artırıyor; Rusya ve İran ise transit rol kaybı ve ekonomik etkilerden endişeli. ABD’nin 99 yıllığına işletme hakkını alması Türkiye’de tartışmalara yol açtı. Dışişleri Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı projeyi “tarihi fırsat” olarak değerlendirirken, bazı yorumcular Türkiye’nin stratejik rolünü ABD’ye kaptırdığı görüşünde.
Emekli Tuğgeneral Naim Babüroğlu, “Türkiye’nin Türk dünyasına açılan kapısının anahtarı ABD’ye geçti” diyerek eleştirdi.