Her yeni asgari ücret belirlenmesi sürecinde sektörel asgari ücret gündeme gelir. Bu sefer de ezber bozulmadı ve yeni asgari ücret belirlenir belirlenmez yine sektörel asgari ücret için çalışmaların yoğunlaştığı kamuoyuna duyuruldu. Bu çerçevede, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından başlatılan “Sektörel Bazda Asgari Ücret Çalışması” kapsamında, belirlenen 14 sektördeki meslek dallarına göre minimum asgari ücretin belirlenmesi amacıyla ilgili bakanlıkların temsilcileriyle bir çalışma toplantısı düzenlendi.
Bakanlık tarafından yapılan açıklamada “Sektörel bazda yürütülecek bu çalışma ile hem işverenin hem de çalışanın ekonomik koşullarının dikkate alındığı, daha adil ve dengeli bir ücretlendirme sistemini hayata geçirmeyi hedefliyoruz” ifadeleri kullanıldı.
Yapılan süslü açıklamaları bir tarafa bırakırsak; dünyada başarıyla uygulayan neredeyse hiçbir ülkenin bulunmadığı 14 farklı mesleki asgari ücretin neden murat edildiği maalesef çok iyi bilinmektedir.
KKTC emek piyasasında işveren lehine oluşan arz-talep dengesi ve belirlenen asgari ücretin oldukça altında çalışmaya gönüllü yabancı uyruklu işgören bulma imkanına sahip işverenlerin ısrarı sonucunda bir nevi beleşe yabancı uyruklu çalıştırmaya verdikleri afili isim sektörel asgari ücret olmuştur.
İşveren aslında başta Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından olmak üzere temel insan haklarına aykırı olarak değerlendirilen asgari ücretin etnik ve uyruk temelli farklılaşmasını talep etmektedirler. Bunu meşrulaştırmak için ise yabancı uyrukluların ülkelerinde çok daha ucuza çalıştıkları ve kazandıklarının büyük bir kısmını yurt dışına gönderdikleri şeklinde argüman geliştirmişlerdir.
Tabi ki işverenlerin kulağına çok hoş gelen ve memnuniyet yaratacak bu uygulamanın KKTC’nin karakteri haline gelen yetersiz veri ve denetim kifayetsizliği nedeniyle KKTC vatandaşlarının dışlanması, mağduriyeti ve sefaleti ile sonuçlanması kuvvetle muhtemeldir.
KKTC’de etkin ve kamu yararına uygun bir şekilde uygulanması nerede ise imkânsız olan sektörel asgari ücretin dezavantajlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
1. İş Kayıpları ve Azalan İşe Alımlar
Artan Maliyetler
Daha yüksek asgari ücretler, özellikle asgari ücretli çalışan oranının yüksek olduğu işletmeler için işgücü maliyetlerini artırır. Bu durum, özellikle kâr marjlarının düşük olduğu sektörlerde işletmelerin iş gücünü azaltmasına yol açabilir.
Otomasyon
İşletmeler, otomasyonun mümkün olduğu sektörlerde çalışanların iş gücünü kaybetmesine yol açabilecek manuel emeğe olan bağımlılığı azaltmak için otomasyona yatırım yapabilirler.
Giriş Seviyesi Fırsatlarının Azaltılması
Asgari ücretler, giriş seviyesindeki veya deneyimsiz çalışanları işe almayı daha pahalı hale getirebilir ve potansiyel olarak gençler ve iş gücüne girmek isteyenler için fırsatları sınırlayabilir.
2. Enflasyon ve Artan Yaşam Maliyeti
Fiyat Artışları
İşletmeler, mal ve hizmetlere daha yüksek fiyatlar uygulayarak artan işçilik maliyetlerini tüketicilere yansıtabilir, bu da enflasyona ve daha yüksek yaşam maliyetine yol açabilir.
Ücret Artışlarının Reddedilmesi
Yaşam maliyetinin artması, daha yüksek ücretlerden elde edilen her türlü faydayı ortadan kaldırabilir ve düşük gelirli bireyleri benzer veya daha da kötü bir mali duruma sokabilir.
3. İşgücü Piyasasındaki Bozulmalar
Üretimde Değişim
İşletmeler üretimi işgücü maliyetlerinin daha düşük olduğu bölgelere taşıyabilir veya daha sermaye yoğun üretim yöntemlerine (daha fazla makine ve daha az işgücü kullanımı) yönelebilirler.
Saat Azaltma
İşletmeler, artan ücret maliyetlerini karşılamak için çalışanların çalışma saatlerini azaltabilir.
Zayıflamış Pazarlık Gücü
Asgari ücret yasaları, taban ücret belirlediği için sendikaların ve toplu pazarlık anlaşmalarının pazarlık gücünü zayıflatabilir.
4. Hedefleme Sorunları
Yoksulluğun Azaltılmasında Etkili Değildir
Asgari ücretler yoksulluğun azaltılmasında her zaman etkili bir araç değildir, çünkü mutlaka düşük gelirli aileleri hedeflemez.
Savunmasız Çalışanlar Üzerindeki Orantısız Etki
Asgari ücretler, genç, düşük vasıflı ve azınlık çalışanlarının giriş seviyesinde iş bulmasını zorlaştırarak onları orantısız bir şekilde etkileyebilir.
5. Uygulama Zorlukları
Karmaşık Sistem
Bazı durumlarda asgari ücret sistemleri karmaşık olabilir, sektörlere ve bölgelere göre değişen oranlar söz konusu olabilir ve bu da uygulanmasını zorlaştırabilir.
Uyumluluktaki Boşluklar
Asgari ücret yasaları tüm sektörlerde, özellikle küçük işletmelerde veya kayıt dışı ekonomilerde etkili bir şekilde uygulanamayabilir.
İzlemede Zorluk
Tüm sektörlerde ve firmalarda uyumluluğun sağlanması zor ve kaynak yoğun olabilir.
Ayrımcılık Potansiyeli
Sektörel asgari ücretlerin belirli çalışan gruplarına karşı ayrımcılık yaratacak şekilde belirlenmemesinin sağlanması önemlidir.
Resmileşme
Bazı çalışanlar asgari ücret şartlarından kaçınmak için resmi sektörden gayrı resmi sektöre geçebilirler; bu da resmi sektörde istihdamın azalmasına ve gayrı resmi çalışmanın artmasına yol açabilir.
Sınırlı Veriler
Asgari ücret yasalarının uygulanması ve bunlara uyulmasıyla ilgili veriler genellikle yetersizdir ve bu durum, uygulama çabalarının etkinliğini değerlendirmeyi zorlaştırmaktadır.
Uygulama Kapasitesi
Asgari ücret politikalarının etkinliği aynı zamanda işgücü piyasası kurumlarının düzenlemeleri uygulama ve uyumsuzlukları giderme kapasitesine de bağlıdır.
Sonuç olarak; yabancı uyruklu iş görenleri istismar etmek için cılız burjuvamızın ricasıyla yapılmaya çalışılan sektörel asgari ücret uygulaması neticede KKTC vatandaşlarının telafisi oldukça zor mağduriyeti ve refah kaybıyla sonuçlanabilir.