Ülke ekonomisine ciddi katkısı bulunan inşaat ve emlak sektörü ciddi gerileme yaşıyor. Yabancılara mal satışıyla ilgili kısıtlama ve yeni kurallar getirileceği açıklaması, yabancı yatırımcıyı belirsizlik nedeniyle durdurdu, bu da inşaat ve emlak sektörünün son bir yılda yakaladığı ivmeyi aşağıya çekti.
Cumhuriyet Meclisi, Hukuk, Siyasi İşler ve Dışilişkiler Komitesi’nin bulunan yabancıların KKTC’den mal edinmelerini ve uzun vadeli kiralama yapabilmelerinin nasıl olacağını içeren Taşınmaz Mal Edinme ve Uzun Vadeli Kiralama (Yabancılar) (Değişiklik) Yasa Tasarısı üzerindeki tartışmalar ve çalışmaların son beş aydır devam etmesi nedeniyle piyasada ciddi bir belirsizlik ve endişe hakim.
Yabancıların KKTC’den mal alımı ve uzun vadeli kiralama yapmasıyla ilgili yasal mevzuatta yapılacak değişiklikler, yabancı yatırımcıyı da ikileme düşürdü. Yabancı yatırımcılar, yeni yasanın ne zaman yürürlüğe gireceğini, yeni kuralların, kısıtlamaların neler olduğunu sormaya, belli bir kesim de satın aldıkları mallarla ilgili uygulanacak prosedürde nasıl bir yol izleneceğini sorgulamaya başladı.
İçişleri Bakanlığı’nın yabancılara mal satışıyla ilgili tedbir amaçlı çıktığı bu yol, sürecin uzaması ve tartışmaları tetiklemesi nedeniyle piyasada negatif etkiye neden oldu.
İnşaat ve emlak sektöründe şu an sistem kilitlendi, ülkedeki toplam 1.2 milyar poundluk inşaat yatırımı durdu.
Cumhuriyet Meclisi, Hukuk, Siyasi İşler ve Dışilişkiler Komitesi’nin söz konusu tasarıyla ilgili çalışması sürüyor. Edinilen bilgiye göre, tasarının pazartesi günü Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmesi planlanıyor.
Hatırlanacağı üzere, inşaat ve emlak sektörünün temsilcileri, tasarıda yer alması öngörülen bazı maddelerle ilgili çekincelerini ortaya koymuş, yabancılara mal satışıyla ilgili uygulanacak yeni kurallar belirlenirken ülke ekonomisi ve toplum kazancının da dikkate alınmasını talep etmişti.
Yasa tasarısında neler var?
58/2007 Taşınmaz Mal Edinme ve Uzun Vadeli Kiralama (Yabancılar) Yasası, ülkeye gelen yabancıların hangi koşullarda mal edinebileceğini içeriyor. Söz konusu yasada yapılması öngörülen değişikliklerin şu an hangi aşamada olduğu bilinmiyor ancak emlakçılar ile inşaat müteahhitlerinin gündeme taşıdıkları notlar dikkate alındığında, iki sektörü de olumsuz yönde etkileyecek maddeler olduğu görülüyor.
Şu an komitede gündeminde olan yasa tasarısının yürürlüğe girmesi halinde, KKTC’ye yatırım yapmış, yasada tanımlanan tüm yabancıların bir mal dışında, satış sözleşmesiyle edindikleri, parasını ödedikleri ya da ödemeye devam ettikleri tüm malları ellerinden çıkarmak zorunda kalacak. Geçmişte yapılan sözleşmeler de geçersiz kılınacak.
Tasarının geçmesi halinde pazarlanan malın satış sözleşmesi hazırlanmadan yabancı alıcı, Taşınmaz Mal Birimi’ne başvuru yapacak, 6 ay ile 1 sene arasında değişen bekleme süresinden sonra mal alım izni çıkarsa, yabancı alıcıya 6 ay içinde koçan devri yapılması zorunlu kılınacak.
Yeni düzenlemede Bakanlar Kurulu izin müracaatına başvurabilmek için koçanın hazır olması gerekecek, müteahhit ile alıcı ortada sözleşme dahi yokken vergileri ödemezse işlemleri başlayamayacak.
Tasarının yürürlüğe girmesi durumunda planlama onayı olan bir proje satılamayacak, yapılması halinde suç teşkil edecek.
Yasa geçtikten sonra bir yıl boyunca sadece bina ruhsatı olan mallar satılabilecek.
Bir parsel içindeki hane sayısının yüzde 50’den bir fazlası yabancıya, birinci derece akrabalarına da aynı ülkeden vatandaş olanlara da satılamayacak.
Yabancılara yap-sat yasaklanacak. Sözleşmeyi tapuya kaydettirmeyen, İçişleri Bakanlığı’na izin almak için müracaatta bulunamayacak. Mevcut yasada yabancının 1 konut veya 2,5 dönüm arazi satın alma hakkı var, satış sözleşmesinin tapuya kayıt şartının getirilmesiyle yabancıya satışa yönelik bu sınırlama da uygulanmış olacak.
Örneğin yabancılar emlakçıyla anlaşıp şirket kuruyor, arazi alıyor ve üzerine konut yapıyorlardı. Yeni yasal düzenleme bunu engelleyecek. Yabancı ortaklı şirketlerin gayrimenkul işi yapma amaçlı arazi alımları yasaklanıyor. Yani yap-satı artık yabancılar yapamayacak” dedi.
Yatırım amaçlı satın alma izni verilmesi için yatırımın yap sat hariç, turizm, eğitim, sağlık, sanayi alanlarında olması gerekecek. Bu sayılan yatırım alanları dışında Bakanlar Kurulu ülke menfaatlerini dikkate alarak diğer alanları, yatırım yapabilecek ülkeleri ve yatırım tutarları ile kriterleri ayrıca belirleyebilecek. Bu alanlarda yatırım yapacak yabancı gerçek veya tüzel kişiler KKTC’de faaliyet gösteren herhangi bir bankaya kendisinin veya şirketinin nem veya hesabına en az 20 milyon Euro yatırmak zorunda olacak, bu parayı da iki yıl içinde kullanması gerekecek.
