Geçtiğimiz hafta Başbakan’ın yapmış olduğu bir açıklama istemsiz olarak beni güldürdü. Şöyle ki, 25 Kasım 2025 tarihi itibariyle Başbakan Ünal Üstel, yayımlanan genelgeyle birlikte 'Maliye Teftiş ve İnceleme Kurulu' ile 'Kamu Yönetimi ve İnsan Kaynakları' başkanlığı tarafından kamuda etkin denetimlerin başlayacağını açıkladı.
Üstel’e benzere bir açıklama başbakanlığı döneminde 16 Kasım 2028 tarihi itibariyle Tufan Erhürman tarafından da yapılmıştı. Erhürman, Personel Dairesi’nin bazı dairelerde yaptığı personel denetimlerinde, yaklaşık 300 personelin mesai saatlerine uyumunu ve saatlik, mazeret ve hastalık izinlerinde mevzuata riayet edip etmediğinin denetlediğini duyurmuştu.
Mevcut ve geçmiş başbakanın açıklamaları ile bir kez daha farkına vardığımız KKTC devletinin trajikomik durumunu kavrayabilmek için aşağıdaki sözler sanıyorum yardımcı olacaktır:
Ø "Yavuz hırsız ev sahibini bastırır"
Ø “Hem suçlu hem güçlü”
Ø "Ananı öpen kadı ise kimi kime şikâyet ediyorsun"
Ø “Tilkiye tavuk emanet edilmez.”
Ø Aptallığın en büyük kanıtı, aynı şeyi defalarca deneyip farklı bir sonuç almayı beklemektir. (Albert Einstein)
Yukarıdan da anlaşılacağı gibi; kamu düzenini dejenere edenler, yozlaşmaya ortam hazırlayan geleneksel kamu yönetimi anlayışını terk etmeyenler sırf algı oluşturmak ve gündemi değiştirmek için yarattıkları enkazı denetleyeceklerini veya denetlediklerini iddia etmektedirler.
İşin özüne bakıldığında; meselenin gündem değiştirmek ve kamudaki çöküşte günah keçisi olarak memuru göstermek olduğu anlaşılmaktadır. Bunun bariz örneklerine günümüzde rastlıyoruz. Özellikle, Doğu Akdeniz Üniversitesi’nin iflasında sorumluluğu üzerinden atmak için önce Rektör günah keçisi yapılarak istifa ettirildi, bilahare yapı düzeltilemeyince Vakıf Yöneticiler Kurulu günah keçisi yapılarak görevden alınmaları gündeme taşındı.
Amiyane tabirle sağır sultanın dahi bildiği gibi; kamuda çöküşün müsebbipleri denetlenecek kamu çalışanları değil denetleme iddiasında olan siyaset kurumudur. Şöyle ki, liyakati ve kurumsal hafızayı hiçe sayarak üst kademe yöneticilerini atayanlar, siyasi ve nepotik ilişkilerle devlette işe gitmeden maaş alan istihdamlar yaratanlar, ödül ceza sistemini katlederek adalet duygusunu bertaraf edenler ve kamu çalışanları üzerinde memnuniyetsizlik ve motivasyon kaybıma neden olanlar, bağımsız ve özerk olması gereken kurumlarda siyasi müdahaleyi mümkün kılanlar, bizim partililer geçmişte mağdur edildiği bahanesiyle kendi dönemlerinde partililerine yapılan her türlü iltiması meşru görenler, memur yerine liyakati hiçe sayarak partizanca işçi istihdamı yapan ve bilahare memur olarak çalıştıranlar, denetim kurumlarının elini kolunu bağlayıp güçsüzleştirenler ve uluslararası kabul görmüş normlara göre hazırlanan raporlarda KKTC’de giderek artan yolsuzluğa en fazla karışan grubun sırasıyla bakanların ve üst düzey bürokratların olmasına sebebiyet verenlerin günahı elbette kamu çalışanlarının değil siyaset kurumunun omuzlarındadır.
Sonuç olarak; kamuda etkin denetim veya personel denetimini gerektirecek bozuk ve dejenere bir yapı varsa bunun başat sorumlusu yavuz hırsız edaları ve hem suçlu hem güçlü sıfatıyla siyaset kurumudur. Dolayısıyla hem dün hem de bugün için siyaset kurumu, kamuyu ve devleti etkin ve verimli bir işleve kavuşturmakta samimi ise dünyanın en refah, en mutlu ve en az yolsuzluk algısına sahip İskandinav ülkelerinin 1980’lerde geçiş yaptığı Yeni Kamu Yönetimine (YKY) veya HP Genel Başkanı Prof. Dr. Kudret Özersay’ın devamlı dillendirdiği İyi Yönetişim yapısına geçiş yapmak için behemehal yapısal dönüşüm gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
İyi yönetişim ilkeleri açısından devletin işleyişinin en etkin olduğu ülkeler Batı Bloku ülkeleridir. Chandler İyi Yönetim Endeksine göre 2025 yılının en iyi ülkeleri sırasıyla Singapur, Danimarka, Norveç, Finlandiya, İsveç, İsviçre, Hollanda, Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri ve Lüksemburg’dur. İndeksin hesaplamasında esas alınan unsurlar ise Liderlik ve Öngörü, Güçlü Yasalar ve Politikalar, Güçlü Kurumlar, Mali Yönetim, Cazip Pazar Yeri, Küresel Etki ve İtibar ile İnsanların Yükselmesine Yardımcı Olmaktır (https://chandlergovernmentindex.com/design-of-the-index/). Geleneksel kamu yönetimine bir alternatif olarak ortaya çıkan Yeni Kamu Yönetimi anlayışının ilkelerini ise sorumluluk, hesap verebilirlik, şeffaflık, vatandaş odaklı yönetim, verimlilik ve performans ölçümü ile denetimi şeklinde sıralamak mümkündür.
